ÖZET

Bu Sirküler;

• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı tarafından ortaklaşa çıkarılarak 19 Aralık 2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ
• 13 Aralık 2011 tarihli ve 28141 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 1 Sıra Numaralı Elektronik Defter Genel Tebliğ
• 19 Ekim 2019 tarihli ve 30923 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 3 SIRA NO'LU ELEKTRONİK  DEFTER  GENEL  TEBLİĞİ  (SIRA  NO:  1)'NDE  DEĞİŞİKLİK  YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ
• 17 Aralık 2017 tarihli ve 30273 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 486 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği
• Finansal tabloların TFRS’ye düzenlenmesi konusunda KGK Kararları

hükümlerine göre 2023 yılında tutulacak defterler, tasdik durumları ile e-defter ve defter beyan sistemi ile finansal tablo düzenlemelerine ilişkindir.

1. E-defter uygulamaları, mükelleflerin defter tasdikine ilişkin zorunluluklarını değiştirmektedir.
2. Defter beyan sistemi uygulaması dolayısıyla işletme defterleri ve serbest meslek kazanç defterleri GİB sistemi üzerinde tutulmaktadır.
3. Ticari kazanca ilişkin defterlerin 2023 yılında birinci sınıf esasına göre mi yoksa ikinci sınıf esasına   göre   tutulacağının   belirlenmesi   için   gerekli   olan   hadlere   ilişkin   Gelir   İdaresi Başkanlığı’nın Tebliği beklenmektedir.
4. 30.11.2022 tarih ve 32029 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6434 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Bağımsız Denetime Tabi olma kriterleri yeniden belirlenmiştir.
5. 19  Eylül  2018  tarihli  ve  30540  sayılı  Resmi  Gazetede  yayımlanan  TÜRKİYE  MUHASEBE STANDARTLARI  (TMS) UYGULAMA KAPSAMINA İLİŞKİN  KURUL KARARI  Ek listede yer alan şirketler münferit ve konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında TFRS uygulamak zorundadırlar.
6. Bağımsız denetime tabi olup, münferit ve konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını (TFRS) uygulamak zorunda olmayan kurum, kuruluş ve işletmelerin münferit ve konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında BOBİ FRS’yi uygulaması zorunludur.

Ancak söz konusu kurum, kuruluş ve işletmeler isteğe bağlı olarak TFRS’leri uygulayabileceklerdir.

Finansal tabloların hazırlanmasında, ayrıca bu düzenlemelerin dikkate alınması gerekmektedir.

Kişinin Hukuki Durumu

Tutacağı Defterler

Tacir (Gerçek ve tüzel kişi)

1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebiri

Şahıs şirketleri

1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebir
4. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri

Anonim şirketler

Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler

Kooperatifler

1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebir
4. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri
5. Pay defteri,
6. Yönetim kurulu karar defteri

Limited şirketler

1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebir
4. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri
5. Pay defteri
6. Müdürler kurulu defteri (ihtiyari md.11/4)

Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan ticari işletmeler ile kamu yararına çalışan dernekler ve gelirinin yarıdan fazlasını kamu görevi niteliğindeki işlere harcayan vakıflar tarafından kurulan ticari işletmeler ve bunlara benzeyen ve tüzel kişiliği

bulunmayan diğer ticari teşekküller

1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebir

Madde No

Konusu

2021 Yılında Uygulanan Miktar (TL)

2022 Yılında Uygulanan Miktar (TL)

MADDE 177-

Bilanço esasına göre defter tutma hadleri

Alış tutarı

300.000

400.000

Satış tutarı

420.000

570.000

2- Yıllık gayrisafi iş hasılatı

150.000

200.000

3- İş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı

300.000

400.000

Mükellefler

Defterler

Birinci sınıf tüccar (Bilanço Esası)

Yevmiye defteri Defteri kebir Envanter defteri

İkinci sınıf tüccar (İşletme Esası)

İşletme defteri

İşletmenin faaliyet konusuna göre ayrıca tutulması zorunlu defterler

İmalat defteri  Kombine imalat defteri Bitim işleri defteri

Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri

Ambar Defteri

Serbest meslek erbabı

Serbest meslek kazanç defteri

Noterler

Özel defterler

Çiftçiler

Çiftçi işletme defteri

Ayrıca tutulabilecek defterler

Banka, banker ve sigorta şirketlerinin gider vergisine ilişkin kayıtları

Damga resmi kayıtları³

Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarına ait kayıtlar

Tasdik Durumu

Türk Ticaret Kanunu

Vergi Usul Kanunu

İlk tasdik

İlk açılışta kullanılmaya başlamadan önce tasdik ettirilecek fiziki ortamda

tutulan defterler

1. Yevmiye defteri,
2. Defteri kebir,
3. Envanter defteri,
4. Pay defteri,
5. Yönetim kurulu karar defteri
6. Genel    kurul toplantı  ve müzakere defteri
7. Müdürler kurulu defteri⁵

1. Yevmiye defteri
2. Envanter defterleri;
3. İşletme defteri
4. Çiftçi işletme defteri;

----

5. İmalat        ve İstihsal Vergisi defterleri;

(Basit    İstihsal             Vergisi defteri dahil)

6. Nakliyat Vergisi defteri;
7. Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri;
8. Serbest meslek kazanç

defteri;

Tasdik Durumu

Türk Ticaret Kanunu

Vergi Usul Kanunu

9. Bu defterler yerine kullanılacak             olan defterler

Açılış onayı tasdik zamanı

1. Açılış onayları kuruluş sırasında ve kullanmaya başlamadan önce noter tarafından yapılır.
2. Açılış onaylarının noter tarafından yapıldığı hallerde ticaret sicili tasdiknamesinin noterce aranması zorunludur. Ticaret sicili tasdiknamesinin aslı ibraz edilmek kaydıyla bir örneği noterce saklanır.
3. Ticaret şirketleri dışındaki gerçek ve tüzel kişi tacirlerin kuruluş sırasında yaptıracakları ticari defterlere ilişkin açılış onaylarında ticaret sicili tasdiknamesi aranmaz.
4. Anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin kuruluşunda, ticari defterlerin açılış onayları şirket merkezinin bulunduğu ticaret sicili müdürlüğü tarafından

yapılır.

Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce;

vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde

Tasdik Durumu

Türk Ticaret Kanunu

Vergi Usul Kanunu

İzleyen dönemler

Açılış onaylarının her hesap dönemi için

yapılması zorunlu defterler

1. Yevmiye defteri,
2. Defteri kebir,
3. Envanter defteri
4. Yönetim kurulu karar defteri

---

Müdürler kurulu defteri

1. Yevmiye defteri
2. Envanter defterleri;
3. İşletme defteri
4. Çiftçi işletme defteri;

---

5. İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri;

(Basit İstihsal Vergisi defteri dahil)

6. Nakliyat Vergisi defteri;
7. Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri;
8. Serbest meslek kazanç defteri;
9. Bu defterler yerine

kullanılacak olan defterler

İzleyen hesap dönemlerinde açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilecek defterler6 (yeterli yaprakları bulunması kaydıyla)

1. Pay defteri
2. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri

İzleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayı zamanı

İzleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları ise defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna

Ötedenberi işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı

yıldan önce gelen son ayda

Tasdik Durumu

Türk Ticaret Kanunu

Vergi Usul Kanunu

kadar noter tarafından yapılır.

Yaprakları bulunması halinde yeni hesap döneminin ilk ayı içerisinde onay yenilemek suretiyle kullanılacak defterler

1. Yönetim kurulu karar defteri,
2. Yevmiye defteri,
3. Envanter defteri
4. Defteri kebir

---

Müdürler kurulu defteri

1. Yevmiye defteri
2. Envanter defterleri;
3. İşletme defteri
4. Çiftçi işletme defteri;

---

5. İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri;

(Basit İstihsal Vergisi defteri dahil)

6. Nakliyat Vergisi defteri;
7. Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri;
8. Serbest meslek kazanç defteri;
9. Bu defterler yerine

kullanılacak olan defterler

Onaya tabi defterlerin hesap dönemi içinde dolması dolayısıyla veya başka sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanılması

Kullanmaya başlamadan önce

Kullanmaya başlamadan önce

Tasdik Durumu

Türk Ticaret Kanunu

Vergi Usul Kanunu

Kapanış tasdiki

Kapanış onayına tabi defterler

1. Yevmiye
2. Yönetim kurulu karar defterleri

---

Müdürler kurulu defteri

-

Kapanış onayı zamanı

Yevmiye Defteri; izleyen hesap döneminin altıncı ayı

Yönetim kurulu karar defteri izleyen hesap döneminin birinci ayının sonu

Vergi Usul Kanununun 13 üncü ve 15 inci maddesi uyarınca Maliye Bakanlığı tarafından mücbir sebep halinin ilan edildiği yerlerde, defterlerin kapanış onayları, mücbir sebebin sona erdiği tarihi takip eden ikinci ayın sonuna kadar

yapılabilir.

-

Defter

Asgari Olması Gereken Bilgiler

Yevmiye defteri

1. Madde sıra numarası,
2. Tarih,
3. Borçlu hesap, ç) Alacaklı hesap,
4. Tutar,
5. Her kaydın dayandığı belgelerin türü ile varsa tarihleri ve sayıları.

Defteri kebir

1. Tarih,
2. Yevmiye defteri madde sıra numarası,
3. Tutar,

ç) Toplu hesaplarda yardımcı nihai hesapların isimleri.

Envanter defteri

Taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile borçların değerleri

Pay defteri

1. Pay sahibinin adı soyadı veya unvanı,
2. Pay sahibinin iletişim bilgileri,
3. Varsa pay üzerindeki intifa hakkı sahiplerinin adı soyadı veya unvanı ve intifa hakkı sahibi oldukları paylar,

ç) Varsa intifa hakkı sahiplerinin iletişim bilgileri,

4. Payın nominal değeri,
5. Sahip olunan pay sayısı ve toplam tutar,
6. Payın tertibi,
7. Payın edinme tarihi, ğ) Deftere kayıt tarihi,
8. Payın senede bağlanıp bağlanmadığı ve türü,

ı) Payın edinimi ve devrine ilişkin gerekli açıklamalar.

Genel kurul toplantı ve müzakere defteri

Tüzel kişi tacirlerin genel kurul toplantılarında görüşülen hususlar ve alınan kararlar

(Genel kurul toplantı ve müzakere defteri, şirket genel kurul toplantısı yapılırken genel kurulda sorulan sorular, verilen cevaplar, sunulan önergeler, alınan kararlar işlenerek düzenlenebileceği gibi hazırlanan toplantı tutanağının deftere yapıştırılması şeklinde de

tutulabilir.)

Defter

Asgari Olması Gereken Bilgiler

Kollektif ve komandit şirketlerde yönetimle görevlendirilen ortağın veya ortakların yahut bütün ortakların şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar da genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilir.

Müdürler kurulu karar defteri

Limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunun şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilebileceği gibi ayrı bir müdürler kurulu karar defteri de tutulabilir. Müdürler kurulu karar defterinin tutulması halinde açılış ve kapanış onayları dahil olmak üzere yönetim kurulu karar defterine ilişkin hükümler uygulanır. Kararların genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilmesi halinde 10 uncu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen hususların yazılması zorunludur. Ayrı bir müdürler kurulu karar defteri tutulması halinde müdür veya müdürler kurulu kararları genel kurul toplantı ve müzakere defterine

kaydedilemez.

Türk Ticaret Kanunu’na göre

Vergi Usul Kanununa göre

10 yıl

5 yıl

Her tacir; tutmakla yükümlü olduğu ticari defterleri ve bu defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgeleri sınıflandırılmış bir şekilde on yıl saklamakla yükümlüdür. Saklama süresi, ticari defterlere son kaydın yapıldığı veya muhasebe belgelerinin oluştuğu takvim yılının bitişiyle başlar.

Zamanaşımı süreleri dikkate alınarak

Örn. Yıllara yaygın inşaat işinde hesap dönemi bütünlüğü dikkate

alınmalıdır.

e-defter tutmak zorunda olanlar ve uygulamaya geçiş zamanı

1. 2021 hesap dönemi brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafı iş hasılatı) 4 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler 1/7/2022 tarihinden itibaren e-fatura ve e-arşiv fatura uygulamasına geçmek zorundadır. 2021 hesap dönemi brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafı iş hasılatı) 4 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler 2022 yılı içerisinde e- faturaya geçtikleri için 2023 yılı yevmiye ve kebir defterlerini e-defter olarak tutacaklardır.

2. 19/10/2019 tarihi itibarıyla Türk Ticaret Kanununun 397 nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca bağımsız denetime tabi olan şirketler 1/1/2020 tarihinden itibaren, 2020 ve müteakip yıllarda bağımsız  denetime  tabi  olma  şartlarını  sağlayan  mükellefler   ise şartların  sağlandığı  yılı  takip  eden  yılın  başından  itibaren  e-Defter uygulamasına geçmek belirlenen defterleri e-Defter olarak tutmak zorundadırlar.

Buna  göre;  2022  yılında  bağımsız  denetime  tabi  olma  şartlarını sağlayan mükellefler de 2023 yılı defterlerini e-Defter olarak tutmak zorundadırlar.

3. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I) sayılı liste kapsamındaki mallar nedeniyle EPDK'dan lisans alımı veya mezkur Kanuna ekli (III) sayılı liste kapsamındaki malların imal, inşa veya ithalini 2021 yılında gerçekleştirenler lisans alımı veya imal, inşa veya ithalin gerçekleştirildiği ayı izleyen dördüncü ayın başından itibaren e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.

Buna göre e-Fatura uygulamasına 2021 yılı içinde zorunlu olarak geçen mükellefler 2022 yılı yevmiye ve kebir defterlerini e-defter olarak tutmakta olup; 2022 yılı içinde zorunlu olarak geçen mükellefler 2023 yılı yevmiye ve kebir defterlerini e-defter olarak tutacaklardır.

ç) Aracı hizmet sağlayıcıları, internet reklamcılığı hizmet aracıları ile internet ortamında ilan yayınlayanlar 1/7/2020 tarihine kadar (2020 veya müteakip hesap dönemlerinden itibaren bu paragrafta belirtilen işler ile iştigal etmek üzere işe başlayacak mükellefler ise işe başlama tarihinden itibaren 3 ay içinde) başvurularını ve fiili geçiş hazırlıklarını tamamlayarak e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır. e-Fatura uygulamasına 2022 yılı içinde zorunlu olarak geçen mükellefler 2023 yılı yevmiye ve kebir defterlerini e-defter olarak tutacaklardır.

4. Kendilerine veya aracı hizmet sağlayıcılarına ait internet sitelerinde veya  diğer  her  türlü  elektronik  ortamlarda  mal  veya  hizmet  satışını gerçekleştiren mükelleflerden,

-2020 veya 2021 hesap dönemleri için 1 Milyon TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olanlar 1/7/2022 tarihine kadar;

-2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olanlar ilgili hesap dönemini izleyen yedinci ayın başına kadar,

başvurularını   ve   fiili   geçiş   hazırlıklarını   tamamlayarak   e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.

Kendilerine veya aracı hizmet sağlayıcılarına ait internet sitelerinde veya  diğer  her  türlü  elektronik  ortamlarda  mal  veya  hizmet  satışını gerçekleştiren mükelleflerden e-Fatura uygulamasına 2022 yılı içinde zorunlu olarak geçen mükellefler 2023 yılı yevmiye ve kebir defterlerini e-defter olarak tutmak zorundadır.

5. 1/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi

Hakkında Kanun hükümlerine göre komisyoncu veya tüccar olarak

sebze ve meyve ticaretiyle iştigal eden mükellefler 1/1/2020 tarihine kadar (2020 veya müteakip hesap dönemlerinden itibaren bu paragrafta   belirtilen   işler   ile   iştigal   etmek   üzere   işe   başlayacak mükellefler ise işe başlama tarihinden itibaren 3 ay içinde) başvurularını   ve   fiili   geçiş   hazırlıklarını   tamamlayarak   e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.

Buna göre, e-Fatura uygulamasına 2022 yılı içinde zorunlu olarak geçen söz konusu mükellefler 2023 yılı yevmiye ve kebir defterlerini e- defter olarak tutacaklardır.

6. Sosyal Güvenlik Kurumu ile sözleşme imzalayan sağlık hizmeti sunucuları ile medikal malzeme ve ilaç/etken madde temin eden tüm mükellefler (hastane, tıp merkezleri, dal merkezleri, diyaliz merkezleri, Sağlık Bakanlığından ruhsatlı diğer özelleşmiş tedavi merkezleri, tanı, tetkik ve görüntüleme merkezleri, laboratuvarlar, eczaneler, tıbbi cihaz ve  malzeme  tedarikçileri, optisyenlik müesseseleri,  işitme  merkezi, kaplıcalar, beşeri tıbbi ürün/ürün sunan ve/veya üreten özel hukuk tüzel kişileri ve bunların tüzel kişiliği olmayan şubeleri, ecza depoları vb.) 1/7/2021 tarihinden itibaren, bu tarihten sonra Sosyal Güvenlik Kurumu ile sözleşme imzalayanlar ise söz konusu Kuruma fatura düzenlemeye başlamadan önce e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.

Buna göre, e-Fatura uygulamasına 2022 yılı içinde zorunlu olarak geçen söz konusu mükellefler 2023 yılı yevmiye ve kebir defterlerini e- defter olarak tutacaklardır.

7. Gayrimenkul ve/veya motorlu taşıt, inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükelleflerden brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı);

-2020 veya 2021 hesap dönemleri için 1 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler 1/7/2022 tarihine kadar,

- 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri olan mükellefler ilgili hesap dönemini izleyen yedinci ayın başına kadar.

başvurularını   ve   fiili   geçiş   hazırlıklarını   tamamlayarak   e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.

Buna göre, e-Fatura uygulamasına 2022 yılı içinde zorunlu olarak geçen söz konusu mükellefler 2023 yılı yevmiye ve kebir defterlerini e- defter olarak tutacaklardır.

h) Kültür ve Turizm Bakanlığı ile belediyelerden yatırım ve/veya işletme   belgesi   almak   suretiyle   konaklama   hizmeti   veren   otel işletmelerinden    22/1/2022    (bu    tarih    dâhil)    itibarıyla    faaliyette bulunanlar 1/7/2022 tarihine, bu tarihten sonra faaliyete başlayanlar ise, faaliyete başladıkları ayı izleyen dördüncü ayın başına kadar başvurularını   ve   fiili   geçiş   hazırlıklarını   tamamlayarak   e-Fatura uygulamasına geçmek zorundadır.

Buna göre, e-Fatura uygulamasına 2022 yılı içinde zorunlu olarak geçen söz konusu mükellefler 2023 yılı yevmiye ve kebir defterlerini e- defter olarak tutacaklardır.

ı) GİB yapılan analiz veya inceleme çalışmaları neticesinde riskli ya da vergiye uyum düzeyi düşük olduğu tespit edilen mükellefleri veya mükellef gruplarını faaliyet, sektör ve ciro tutarına bağlı olmaksızın, yazılı bildirim yapmak ve geçiş hazırlıkları için en az 3 ay süre vermek suretiyle e-Defter uygulamasına geçme zorunluluğu getirmeye yetkilidir. Kendisine yazılı bildirim yapılan mükelleflerin, yazılı bildirimde belirtilen süreler içinde e-Defter uygulamasına dâhil olması gerekmektedir.

i) 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar ile iktisadi kamu kuruluşlarının e- Defter uygulamasından yararlanma zorunluluğu bulunmamakla birlikte isteğe bağlı olarak uygulamaya dâhil olabilirler.

j) e-Defter uygulamasına geçme zorunluluğu olduğu belirtilen mükellefler; tam bölünme, birleşme (devralma şeklinde birleşme ve yeni kuruluş şeklinde birleşme) veya tür (nev’i) değişikliğine gitmeleri halinde devrolunan veya birleşilen tüzel kişi mükellefler ile tam bölünme veya tür (nev’i) değişikliği sonucunda ortaya çıkan yeni tüzel kişi mükellefler elektronik defter uygulamasına geçmek zorundadır. Uygulamalara geçme süresi hiçbir koşulda işlemin ticaret siciline tescil tarihini izleyen ayın başından itibaren 3 ayı geçemez.

Elektronik Ortamda Tutulacak Defterler

Hali hazırda yevmiye defteri ve büyük defterin elektronik defter kapsamında tutulması öngörülmüş olup, ilerleyen dönemlerde diğer yasal defterlerle ilgili duyuru yapılacağı belirtilmiştir.

(Defter Beyan Sistemine ilişkin bilgilere izleyen bölümde yer

verilmiştir.)

Elektronik Defterlerin Tutulması ve Oluşturulması

Tebliğ      kapsamında      e-Defter       uygulamasına       dâhil olanlar, edefter.gov.tr adresinde duyurulan format ve standartlara uygun olarak aylık dönemler itibarıyla e-Defterlerini oluşturmaya ve saklamaya başlayacaklardır.

Vergi Usul Kanununun 219 uncu maddesinin (b) bendinde belirtilen ve defter kaydı yerine geçecek belgelerin (bundan sonra “Muhasebe Fişi” olarak anılacaktır), e-Defter kayıtları ile birlikte muhafaza edilmesi ve yetkili mercileri tarafından istenildiğinde ibraz edilmesi zorunludur.

e-Defter tutma sürecinde hesap döneminin ilk ayına ait beratın alınması açılış onayı, son ayına ait beratın alınması kapanış onayı, diğer aylara ait beratların alınması ise ilgili aylara ait defterlerin noter onayı yerine geçer.

Türk Ticaret Kanunu’nun 64 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan yetki kapsamında Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığınca       müştereken       belirlenen       usul,       esas       ve süreler dahilinde elektronik ortamda tutulan defterler için berat alınması, elektronik ortamda tutulan diğer defterlerin ise Hazine ve

Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen usul, esas ve süreler dahilinde onaylanması bu Kanun uygulamasında tasdik hükmündedir. Berat ve onayın belirlenen usul, esas ve süreler dahilinde alınmaması veya yapılmaması  durumunda  defterler  tasdik  ettirilmemiş  sayılır.  (VUK MADDE 226/A)

Dileyen mükellefler, her hesap dönemine ilişkin ilk ayda (hesap dönemi içinde  işe  başlayanlarda  işe  başlanılan  ayda),  tercihlerini  e-Defter uygulaması aracılığıyla elektronik ortamda bildirmeleri şartıyla, her bir geçici vergi döneminin aylarına ait e-Defter ve berat dosyalarını her ay için ayrı ayrı olmak üzere, ilgili olduğu geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannamesinin verileceği ayın sonuna kadar (son dönem geçici vergi dönemine ilişkin ayların defter ve berat dosyalarının gelir vergisi mükelleflerinde gelir vergisi beyannamesinin verileceği ayın sonuna kadar, kurumlar vergisi mükelleflerinde ise kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği ayın sonuna kadar) oluşturma, NES veya Mali Mühürle imzalama/onaylama ve berat dosyalarını e-Defter uygulamasına yükleyerek Başkanlıkça onaylı halini alma imkânından da yararlanabilirler. Tercihlerini bu bentte belirtilen süre içinde bildirmeyen mükellefler hakkında bu fıkranın 1 ve 2 numaralı bentlerinde belirtilen tarihler esas alınır. Ayrıca yapılan tercih, tercih bildirim süresi içinde yapılan değişiklikler hariç olmak üzere, müteakip hesap dönemlerine ait tüm aylar için geçerlidir. Tercihini geçici vergi dönemi bazında yapan mükelleflerden, defter ve berat dosyalarına ilişkin işlemlerini belirtilen sürede gerçekleştirmeyenler hakkında cezai

müeyyidelerin tayininde her bir ay, ayrı ayrı dikkate alınır.

Dönem

Aylık Yüklenme Tercihinde

Bulunulması

Halinde

Geçici Vergi Dönemleri Bazında Yükleme Tercihinde Bulunulması

Halinde

Ocak

Nisan ayı sonu

Ocak- Şubat- Mart

Şubat

Mayıs ayı sonu

Mayıs ayı sonu

Mart

Haziran ayı sonu

Nisan

Temmuz ayı sonu

Nisan- Mayıs-

Ağustos ayı sonu

Mayıs

Ağustos ayı sonu

Haziran

Haziran

Eylül ayı sonu

Temmuz

Ekim ayı sonu

Temmuz- Ağustos- Eylül

Kasım ayı sonu

Ağustos

Kasım ayı sonu

Eylül

Aralık ayı sonu

Ekim

Ocak ayı sonu

Ekim- Kasım- Aralık

Gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinin verileceği ayın sonuna kadar

Kasım

Şubat ayı sonu

Aralık

Gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin verileceği ayın sonuna kadar

Aylık dönem, sadece onaya sunulan ayın defter kayıtlarını ifade etmekte olup, önceki aylara ait kayıtları içermez. Hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde de e-Defter tutmaya başlanabilir. Ancak hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde e-Defter tutmaya başlayanlar, başladıkları  tarihi  izleyen  bir  aylık  süre  içerisinde  eski  defterlerine

kapanış tasdiki yaptıracaklardır.

Elektronik Defterlerin Muhafazası ve İbrazı

Tebliğ kapsamında, e-Defter uygulamasına dâhil olanlar, muhafaza ve ibraz ödevlerini yerine getirirken aşağıdaki hususlara uygun hareket etmek zorundadırlar:

1. e-Defter dosyaları ve bunlara ait berat dosyaları birbirleri ile ilişkili şekilde    elektronik    ortamda,    muhasebe    fişleri    ise kağıt ve/veya elektronik ortamda, istenildiğinde ibraz edilmek üzere muhafaza edilmek zorundadır.
2. e-Defter dosyaları, berat dosyaları ve elektronik ortamda oluşturulan muhasebe fişlerinin veri bütünlüğünün sağlanması ile kaynağının inkâr edilmezliği, NES veya Mali Mühür ile garanti   altına   alındığı için kağıt ortamında saklanmayacak (kağıt ortamda tutulması tercih edilen muhasebe fişleri hariç) ve elektronik ortamdaki bu dosyaların kağıt ortamdaki hali hukuken hüküm ifade etmeyecektir.
3. Defterlerini elektronik ortamında tutanlar, e-Defter dosyaları,

elektronik   ortamda   oluşturulan   muhasebe   fişleri   ve   ilgili   berat

dosyalarını vergi kanunları, Türk Ticaret Kanunu ve diğer düzenlemelerde yer alan süreler dâhilinde elektronik, manyetik veya optik ortamlarda (kağıt ortamda tutulması tercih edilen muhasebe fişleri kağıt ortamda) muhafaza ve istenildiğinde elektronik, manyetik veya optik araçlar vasıtasıyla eksiksiz ve okunabilir şekilde ibraz etmekle yükümlüdür.

ç) Muhafaza ve ibraz yükümlülüğü, e-Defter dosyalarının, elektronik ortamda   oluşturulan   muhasebe   fişlerinin   ve   berat   dosyalarının doğruluğuna, bütünlüğüne ve değişmezliğine ilişkin olan (elektronik imza ve mali mühür değerleri dâhil) her türlü elektronik kayıt ve veri ile doğrulama ve görüntüleme araçlarının tümünü kapsamakta olup, e- Defterlere istenildiğinde kolaylıkla erişebilmeyi, anlaşılabilir ve eksiksiz bir biçimde görüntüleyebilmeyi ve okunabilir kağıt baskılarını üretebilmeyi sağlayacak biçimde yerine getirilmelidir.

4. e-Defter ve berat dosyalarının e-Defter uygulamasına dâhil olan mükelleflerin kendilerine ait bilgi işlem sistemlerinde muhafaza edilmesi mecburidir. Üçüncü kişiler nezdinde ya da yurt dışında muhafaza    işlemi,    muhafaza    ve    ibraz    sorumluluğunu    ortadan kaldırmamakta ve Başkanlık ve Genel Müdürlük açısından herhangi bir hüküm ifade etmemektedir. Muhafaza yükümlülüğünün Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarının geçerli olduğu yerlerde yerine getirilmesi zorunludur.
5. e-Defter dosyaları ile bunlara ilişkin berat dosyalarının ikincil kopyalarının, gizliliği ve güvenliği sağlanacak şekilde e-Defter saklama hizmeti yönünden teknik yeterliliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta izin alan özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde    ya    da    Başkanlığın    bilgi    işlem sistemlerinde 1/1/2020 tarihinden itibaren asgari 10 yıl süre ile muhafaza edilmesi zorunludur. e-Defter ve beratların teknik yeterliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta saklama izni verilen özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde muhafaza usulü ile muhafaza edilmesi sürecinde e-Defter uygulamasına dâhil olan mükellefler ve özel entegratörler tarafından uyulması gereken genel, gizlilik ve güvenliğe ilişkin usul ve esaslar, Başkanlık

tarafından hazırlanarak edefter.gov.tr adresinde yayımlanan “e-

Defter Saklama Kılavuzu”nda açıklanır. e-Defter ve berat dosyalarına ait ikincil kopyalarının bu fıkra uyarınca muhafazası için gerekli yükleme işlemlerinde bu Tebliğin (4.3.4) numaralı fıkrasında belirtilen süreler dikkate alınır.

f) e-Defter ve berat dosyalarının ikincil kopyalarının muhafaza işleminin Başkanlıktan izin alan özel entegratörlerin ya da Başkanlığın bilgi işlem sistemlerinde muhafaza edilmesi, mükellefin asıl e-Defter ve

berat dosyalarının muhafaza ve ibraz ödevlerini ortadan kaldırmaz.

Elektronik defter uygulamasında ihtiyarilik

1 Sıra Numaralı Elektronik Defter Genel Tebliğ ile belirlenen zorunluluk kapsamına girmeyenlerden 17/12/2017 tarihli ve 30273 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 486) ile usul ve esasları belirlenen Defter Beyan Sistemi kapsamı dışında kalan mükelleflerin de istemeleri halinde e-Defter uygulamasına dâhil olması mümkündür. e-Defter uygulamasına isteğe bağlı olarak dâhil olanlar, başvurularını izleyen ayın başından itibaren defterlerini e-Defter olarak tutabilirler.

Elektronik defter tutanların kağıt ortamında defter tutmaları

Tebliğ      kapsamında      e-Defter       uygulamasına       dâhil olanlar, edefter.gov.tr adresinde duyurulan format ve standartlara uygun olarak aylık dönemler itibarıyla e-Defterlerini oluşturmaya ve saklamaya başlayacaklardır. Bu Tebliğ kapsamında e-Defter uygulamasına dahil olan mükellefler dahil oldukları aydan itibaren söz konusu      defterlerini      kâğıt      ortamında      tutamazlar.      Bu

mükelleflerin kağıt ortamında tuttukları defterler hiç tutulmamış sayılır.

Defter Beyan Sistemi

17 Aralık 2017 tarihli ve 30273 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 486 sıra No’lu VUK Genel Tebliğinde;

• Serbest meslek erbabı (noterler ile noterlik görevini ifa ile

mükellef olanlar hariç) olan mükelleflerin kayıtlarının 1 Ocak 2018,

• basit usule tabi olan mükelleflerin kayıtlarının 1 Ocak 2018,
• işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin (serbest meslek kazanç  defteri yanında  işletme hesabı  esasına göre defter tutanlar açısından 1/1/2018) kayıtlarının ise 1 Ocak 2019,

tarihinden itibaren   elektronik ortamda tutulması, bu mükelleflerden

defter tutmak zorunda olanların defterlerinin bu kayıtlardan hareketle

elektronik ortamda oluşturulması ve saklanması, vergi beyannamesi, bildirim ve dilekçelerin elektronik ortamda verilebilmesi ile elektronik ortamda  belge  düzenlenebilmesi  amacıyla  geliştirilen  Defter-Beyan Sistemini kullanmaları zorunluluğu getirilmiştir.

Bu zorunluluk 2023 yılı için de devam etmektedir.

Defter-Beyan Sistemi üzerinden tutulabilecek Defterler

• İşletme defteri,
• çiftçi işletme defteri,
• serbest meslek kazanç defteri,
• amortisman defteri,
• envanter defteri,
• damga vergisi defteri,
• ambar defteri ile
• bitim işleri defteri

Defter-Beyan Sistemi vasıtasıyla elektronik ortamda tutulan defterlerin

açılış  onayı;  ilk  defa  veya  yeniden  işe  başlama  ile  sınıf  değiştirme

hallerinde     kullanmaya     başlamadan       önce,                   izleyen           faaliyet

dönemlerindeki açılış onayları ise defterlerin kullanılacağı faaliyet

döneminin ilk gününde Başkanlık tarafından elektronik olarak yapılır.

Açılış onayı 213 sayılı Kanunda öngörülen tasdik hükmündedir.

Defter-Beyan Sistemi üzerinden

Defterlere,    ait    oldukları    takvim    yılına    ilişkin                    gelir vergisi

tutulacak defterlerde   açılış   ve

beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci  ayın  sonuna

kapanış onayı

kadar, Başkanlık tarafından elektronik ortamda kapanış onayı yapılır.

Defter-Beyan Sistemi üzerinden tutulan defterler, 213 sayılı Kanun

kapsamında geçerli kanuni defter olarak kabul edilecektir.

Defter-Beyan Sistemi kapsamında olan mükelleflerden defter

tutmak zorunda olanların, bu Tebliğde belirlenen usul ve esaslar

dışında kâğıt veya elektronik ortamda tuttukları diğer defterlerin

hukuki geçerliliği bulunmamaktadır.

Dönem

Berat yükleme zamanı

Aktarım zamanı

Ocak-Şubat-Mart

2023 Mayıs ayı sonu

15 Haziran 2023’e kadar

Nisan-Mayıs-Haziran

2023 Ağustos ayı sonu

15 Eylül 2023’e kadar

Temmuz-Ağustos-Eylül

2023 Kasım ayı sonu

15 Aralık 2023’e kadar

Ekim-Kasım-Aralık (Gerçek)

2024 Mart ayı sonu

15 Nisan 2024’e kadar

Ekim-Kasım-Aralık (Tüzel)

2024 Nisan ayı sonu

15 Mayıs 2024’e kadar

Dönem

Berat yükleme zamanı

Aktarım zamanı

Ocak

2023 Nisan ayı sonu

15 Mayıs 2023’e kadar

Şubat

2023 Mayıs ayı sonu

15 Haziran 2023’e kadar

Mart

2023 Haziran ayı sonu

17 Temmuz 2023’e kadar

Nisan

2023 Temmuz ayı sonu

17 Ağustos 2023’e kadar

Mayıs

2023 Ağustos ayı sonu

18 Eylül 2023’e kadar

Haziran

2023 Eylül ayı sonu

16 Ekim 2023’e kadar

Temmuz

2023 Ekim ayı sonu

15 Kasım 2023’e kadar

Ağustos

2023 Kasım ayı sonu

15 Aralık 2023’e kadar

Eylül

2023 Aralık ayı sonu

15 Ocak 2024’ye kadar

Dönem

Berat yükleme zamanı

Aktarım zamanı

Ekim

2024 Ocak ayı sonu

15 Şubat 2024’ye kadar

Kasım

2024 Şubat ayı sonu

15 Mart 2024’ye kadar

Aralık (Gerçek)

2024 Mart ayı sonu

15 Nisan 2024’ye kadar

Aralık (Tüzel)

2024 Nisan ayı sonu

15 Mayıs 2024’ye kadar